Hiriguneko gazteek euskararen eta euskarazko kulturaren inguruan duten pertzepzioa ikertu du Naroa Jauregizuria Ahize-AEK-ko aholkulariak, eta #Damolat proiektua abiatu. Ikastolen Elkartea unitate didaktikoa diseinatzen ari da, eta Bizkaiko Foru Aldundiaren babes ekonomikoa jaso du.

Bilbo Handiko gazteen errealitatea, eta hiriguneetako gazteek euskararekin eta euskarazko kulturarekin duten harremana landuko dute abenduaren 2an Barakaldon egingo den ‘Igo Bolumena!’ jardunaldian.

Ahize-AEK hizkuntza aholkularitzak ikerketa egin du jakiteko zein diren Bilbo Handiko gazteek euskararen eta euskarazko kulturaren inguruan dituzten iritziak, asoziazioak edo jarrerak. 2020ko urte hasieratik 2021eko udaberrira arte interbentzioak egin dira Bilboko, Portugaleteko eta Getxoko ikastetxeetan,
eta bertatik ateratako materialarekin #Damolat unitate didaktikoa osatu dute Ikastolen Elkartearekin elkarlanean. Proiektuak Bizkaiko Foru Aldundiaren diru-laguntza jaso du hasieratik, eta gaur goizean aurkeztu dute prentsa aurrean.

Bertan izan dira Xabier Arauzo Bizkaiko Foru Aldundiko Euskara zuzendaria; Koldo Tellitu Ikastolen Elkarteko lehendakaria; eta Naroa Jauregizuria Ahize-AEK-ko teknikaria, eta proiektuaren gidaria.

Unitate didaktikoaren lanketa amaitzen ari da Ikastolen Elkartea, eta datozen asteetan egingo da bere hedapena. Hori baino lehen, ordea, Barakaldoko Minas ikastetxean pilotajea egingo dute Ahize-AEK-ko teknikariek, eta azkenik, euskararen zein euskarazko kulturaren hedapenean lan egiten duten eragileen
esku jarriko da doan. Hau da, irakasleen, kultur teknikarien, programatzaileen,begiraleen edo kultur elkarteetako kideen esku, besteak beste.

Ikas unitateak euskarazko kulturaren transmisiorako eta berrartikulaziorako hainbat jarraibide eta ariketa jasoko ditu, oinarri argi batekin: gazteek eurek bilatu ditzaten euskarazko euren erreferenteak. #Damolat proiektuaren berri eman dute gaur, baina unitate didaktikoaren aurkezpen ekitaldi nagusia abenduaren 2an egingo da, Barakaldon antolatuko den Igo Bolumena! jardunaldian. Arlo ugaritako profesional eta adituen parte hartzea izango da bertan, baina gazteei eurei ere ahotsa emango zaie.

Proiektuaren asmoetako bat hori izan baita hasieratik: euskararen eta euskarazko kulturaren transmisioan gazteek aktiboki parte hartu dezaten. Jardunaldiok Ahize-AEK-k antolatu ditu, honako erakundeen laguntzarekin: Eusko Jaurlaritza, Bizkaiko Foru Aldundia eta Barakaldoko Udala. Datozen asteetan emango da jardunaldi horien berri zehatza.

PROIEKTUAREN ZERGATIA
#Damolat egitasmoaren ernamuinean kezka bat egon da, azken urteetan gero eta ageriago dagoena: Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako gazte gehienek euskaraz dakite, baina hizkuntzaren erabilera ez da maila berean areagotzen ari. Ez hori bakarrik, ingurune ez euskaldunetako hiriguneetan bizi diren gazteek euskarazko kulturarekin duten harremana txikia da. Transmisioaren funtzioa ikastetxeek betetzen dute kasurik gehienetan, baina eremu horretan ere herren dabiltza askotan. Izan ere, ikastetxeetan haurrek euskarazko erreferente ugari badauzkate ere —Irrien Lagunak, Ene Kantak, Goazen, marrazki bizidunak—, ez da gauza bera gertatzen nerabeekin. Euskaratik aparte bilatzen dituzte euren erreferente kulturalak, eta egoera hori aldatzen saiatzeko ahalegina da #Damolat.

Adinean aurrera egin ahala, ikastetxeetako transmisio sareak indarra galtzen duela ondorioztatu du ikerketan Naroa Jauregizuriak: “Euskarazko mundutik jasotzen diren erreferentziak ikusezin, arrotz eta, neurri batean, deseroso ere bihurtzen dira, nahiz eta gazte gehienak euskal komunitateko parte sentitzen diren, eta hizkuntza eta kulturarekiko lotura emozionala mantentzen duten”. Ahize-AEK-ko teknikariak argi azaldu du eremu horietako gazteak izango direla euskararen etorkizuna bermatuko dutenak: “Egun euskarak aurrera egingo badu, hori hala izango da euskaradun gehien pilatzen den hiri eremuek bere
lekua hartu dutelako. Eta horretarako, halabeharrez, eremu horretan garatzeko funtzionala izan beharko du euskarak: mundua interpretatzeko, ohiko beharrizanak asetzeko, bizipenak sortzeko, komunikatzeko, komunitatea sortzeko...”. Bide horretan ekarpena egin nahi du #Damolat proiektuak.

Kezka hori partekatu du Xabier Arauzok, eta horregatik erabaki zuen aldundiak proiektuari babesa ematea: “Errealitate aldakorrean bizi dira gazteak, eta euskararen kulturaren transmisioa eragiten duten faktoreak ere aldakorrak dira. Bada, testuinguru horretan kokatzen da proiektu hau, izan ere, aurrera
eramaten ditugun ekimenak errealitate aldakor horretara egokitu behar dira. Honen harira, proiektu hau borobiltzera dator Bizkaiko Foru Aldundiak azken hiru urteetan euskararen periferian, hots, euskararen indarguneetatik kanpo bizi diren gazteen artean gure hizkuntzaren eta kulturaren transmisioa sendotzeko
aurrera eraman duen ekimena, eta hain zuzen ere Euskara Bizia Batzordearen beraren ekimenez abiatu zen. Bada, helburu orokor hori interes handikoa da Bizkaiko Foru Aldundiaren Euskara Zuzendaritza Nagusiaren euskara sustatzeko jarduketa-planaren barruan”.

Euskararen eta euskarazko kulturaren transmisio sarean dauden gabeziez jabetuta, proiektuarekin bat egin du Ikastolen Elkarteak, eta ikerketatik ateratako ondorioekin #Damolat unitate didaktikoa diseinatu dute. Koldo Tellitu lehendakariak hala azaldu du: “Ikastolak aspaldi ari gara ohartarazten ikasleen euskararen erabilerak eta kalitateak behera egin dutela. Garbi dago kezka partekatua dela, euskararen eta euskal kulturaren ezagutzan, transmisioan eta hedapenean gehiago egin behar dugula, egiten dugunean sakondu eta indartu eta bide berriak jorratu behar ditugula”.

Elkarlanaren beharra ere nabarmendu du Tellituk: “Konbentzituta gaude herri gisa eman beharreko erantzunak behar ditugula. Gai honetan funtsezkoa izango da hezkuntzatik, euskalgintzatik eta kulturgintzatik erantzutea; erakunde publikoetatik ere bai. Eta erantzuna elkarlanaren ondorioa bada, are eta emaitza hobeak lortuko ditugu”.

PROIEKTUAREN FASEAK
Ahize-AEK-ko Naroa Jauregizuria teknikariaren ikerketaren abiapuntua Mondragon Unibertsitatearen Euskal Kulturgintzaren Transmisioa aditu tituluan dago. Bertan egin zuen hiriguneetako gazteek euskararekiko eta euskarazko kulturarekiko duten harremanaren lehen hurbilketa. Oinarri teoriko hori praktikara eramateko, Ahize-AEK-k elkarlanerako hitzarmena sinatu zuen Bizkaiko Foru Aldundiarekin.

Leioako hiru ikastetxetan 2018an egin ziren lehenengo hurbilketetan hasierako hipotesiak baieztatu ziren, eta euskararen zein euskarazko kulturaren sustapenean laguntzeko baliabideak behar zirela ondorioztatu zen. Ahize-AEKren eta aldundiaren arteko elkarlanak aurrera jarraitu zuen, eta Berritzeguneak ere inplikatu ziren hurrengo fasean. 43 irakasleren iritziak bildu ziren, eta 77 ikasleren ekarpenak ere jaso zituzten. Finean, unitate didaktikoa sortzeko prozesuan gazteekin elkarlanean aritu ziren hizkuntza aholkulariak.

2020 hasieran egin ziren pilotaje horiek lau ikastetxe hauetan: Getxoko Aixerrotan, Bilboko Gabriel Aresti eta Txurdinagako Lanbide Eskola, eta Portugaleteko Ballontin. COVID-19 gaitzaren eraginez, pilotajea bi fasetan egin behar izan zen, eta 2021 otsailean amaitu zen lanketa. Ikasleen ekarpenei esker joan dira unitate didaktikoaren hezurdura egokitzen, eta Ikastolen Elkarteak lanketa amaitzen duenean, azken pilotajea egingo dute Barakaldoko Minas ikastetxean. Horren guztiaren ondoren, lan tresna doan erabili ahal izango dute euskara eta euskarazko kultura gazteen artean sustatu nahi duten eragileek.